Вақте ки кас дар бораи Эрон фикр мекунад, аксар вақт тасвирҳои бозорҳои пурғавғо, масҷидҳои бостонӣ ва биёбонҳои дилрабо ба хотир меоянд. Бо вуҷуди ин, дар миёни ин қолаби ғании фарҳанг ва таърихи форсӣ як гавҳари меъмории камтар маъруф - Гонбад-и Аалӣ ё гумбази Абаркуҳ пинҳон аст. Ин сохтори пурасрор бо тарҳи хос ва таърихи пурасрораш сайёҳон ва дӯстдорони таърихро даъват мекунад, ки асрори худро ошкор кунанд.

Як мӯъҷизаи беназири меъморӣ

Воқеъ дар Абаркуҳ, як шаҳраки кӯчаке дар устони Язди Эрон, Гунбади Аалӣ гувоҳи заковати меъморони бостонии форсист. Ин иншооти аҷиб як мақбара ё бурҷи дафн аст, ки тахминан ба давраи Салҷуқӣ дар таърихи Форс, тақрибан дар асри 11 рост меояд. Меъмории нотакрори гунбаз онро аз дигар ёдгориҳои форсии он замон фарқ мекунад.

Гонбади Аалӣ комилан аз санг ва хишти гилин сохта шудааст, ки барои чунин иншооти азим маводи нодир аст. Хусусияти ҷолибтарини он шакли конусии он аст, ки ба яхмоси чаппашуда шабоҳат дорад. Гунбаз ба баландии тақрибан 19 метр мерасад, ки онро дар муқобили манзараи пурқуввати биёбон як ҳузури ҳайратангез месозад.

Кушодани асрор

Ҳадафи Гонбади Аалӣ дар байни муаррихону бостоншиносон баҳси зиёд дорад. Дар ҳоле ки ба таври васеъ эътироф шудааст, ки он ҳамчун мақбара хидмат кардааст, шахсияти фард ё афроди дар дохили он дафншуда сирри пӯшида боқӣ мемонад. Бархе бар ин боваранд, ки он метавонад оромгоҳи ниҳоии як шахсияти муҳими динӣ бошад, дар ҳоле ки иддае бар ин назаранд, ки он барои эҳтироми як ашроф ё пешвои маҳаллӣ сохта шудааст. Набудани навиштаҷот ё сабтҳои таърихӣ муайян кардани ҳадафи дақиқи он ва шахсияти дафншудагонро душвор кардааст.

Дохилии Гонбади Аалй

Дохили Гонбади Аалй як хел пурасрор аст. Ин як палатаи оддию холӣ аст, ки ҳеҷ гуна ороиш ё артефакт надорад, ки интригаи атрофи ёдгориро боз ҳам амиқтар мекунад. Аммо тарҳи гунбаз ба ҳадафи он ишора мекунад. Гумон меравад, ки шакли конус рамзи осмонҳо ё олами осмонӣ буда, шавқу ҳаваси даврони Салҷуқиёнро ба ҷаҳони кайҳонӣ ва мувофиқати он бо эътиқоди исломӣ инъикос мекунад.

Мӯъҷизаҳои меъмории давраи Салҷуқӣ

Гонбади Аалӣ ягона мӯъҷизаи меъмории давраи Салҷуқӣ дар Эрон нест, балки яке аз беҳтарин намунаҳои ҳифзшуда мебошад. Салҷуқиён бо саҳми худ дар меъмории исломӣ маъруф буданд ва тарҳҳои онҳо аксаран унсурҳои таъсири форсӣ, исломӣ ва Осиёи Миёнаро омехта мекарданд. Ин мӯъҷизаҳои меъморӣ ҳамчунон меъморон ва муаррихонро ба худ ҷалб мекунанд ва илҳом мебахшанд.

Ба гайр аз шакли нотакрори худ, Гонбади Аалй маснуоти мураккаби хишт ва накшу нигори геометриро намоиш медихад, ки ба меъмории Салчукхо хос буданд. Дақиқӣ ва маҳорате, ки барои сохтани чунин тарҳҳои нозук бо хишти гилин лозим аст, шаҳодати ҳунармандони замон аст.

Кӯшишҳои ҳифз ва туризм

Бо вуҷуди аҳамияти таърихӣ ва зебоии меъмории худ, Гонбади Аалӣ дар муқоиса бо мавзеъҳои маъруфи Эрон то андозае норавшан боқӣ мондааст. Аммо дар чанд соли ахир талошҳо барои таблиғи ин мавзеъ ва ҷалби сайёҳон сурат гирифтааст. Губба барои наслҳои оянда нигоҳ доштани он корҳои барқарорсозӣ ва консерватсионӣ гузаронида шудааст.

Гонбади Аалй дар шаб

Имрӯз меҳмонон метавонанд ин иншооти ҷолибро кашф кунанд, аз тарҳи беназири он ба ҳайрат оранд ва дар бораи асрори он андеша кунанд. Манзараи биёбони гирду атроф ба ҷаззоби ин макон зам мекунад ва онро ба як макони боздид барои онҳое, ки ба таърих ва меъморӣ қадрдонӣ мекунанд, табдил медиҳад. Дар саёҳатҳои роҳнамоии мо ба Гонбад-е Аалӣ иштирок кунед, ки ба шумо як сафари хуберо бо фаҳмиши амиқтари таърих ва меъмории гумбаз фароҳам меорад.

Калимаи охирин

Гонбади Аалӣ, гунбази Абаркуҳ як ганҷи ниҳонест, ки сайёҳони ҷасур ва дӯстдорони таърихро даъват мекунад, ки асрори онро омӯзанд. Тарҳи ҷолиби конусии он, ҳадафи пурасрор ва аҳамияти таърихӣ онро дар бораи тавоноии меъмории давраи Салҷуқӣ шаҳодати назаррас мегардонад. Дар ҳоле, ки саволҳои зиёде дар бораи пайдоиш ва ҳадафи он беҷавоб боқӣ мондаанд, як чиз аниқ аст – Гонбади Аалӣ ҳамчунон мафтун кардани ҳамаи онҳоеро, ки барои омӯхтани асрори он талош мекунанд, ба худ ҷалб мекунад ва ба таърихи ғанӣ ва гуногунҷанбаи Эрон назар мекунад.

Фикру мулоҳизаҳои худро дар бораи Гонбад-и Аалӣ дар қуттии шарҳҳои зер ба мо бигӯед, мо аз шунидани шумо хушҳол хоҳем шуд!