Экбатана, ки бо номи Ҳегматане маъруф аст, шаҳодати таърихи ғании Эрон аст. Ин шаҳри бостонӣ, ки яке аз қадимтарин шаҳрҳои кишвар ба ҳисоб меравад, дар харобаҳои худ афсонаҳои забт, фитна ва табодули фарҳангиро нигоҳ медорад. Биёед ба саёҳати вақт ва фазо шурӯъ кунем, то асрори Экбатанаро кашф кунем.

Аҳамияти таърихӣ

Экбатана, ки ҳоло Ҳамадони имрӯза аст, як вақтҳо пойтахти империяи тавонои Мидия буд. Ин империя, ки тақрибан дар асри 6 пеш аз милод шукуфон буд, ба болоравии тамаддуни бонуфузе ишора кард, ки дар қаламрави Эрони ҳозира рушд мекард. Экбатана ҳамчун пойтахти олиҷаноби Мидия хизмат мекард, ки қудрат ва такмили фарҳангии онҳоро нишон медод.

Аҳамияти шаҳр бо модияҳо хотима намеёбад. Он дар империяи минбаъдаи Форс, ки аз ҷониби Куруши Бузург таъсис ёфтааст, нақши муҳим бозид. Ҳамчун аввалин императори Форс, Куруш Экбатанаро ба ҳукмронии худ дохил кард ва онро ба як маркази муҳими маъмурӣ табдил дод. Ҷойгиршавии стратегии шаҳр дар қад-қади Роҳи Абрешим низ ба аҳамияти он мусоидат кард, зеро он ба маркази тиҷорат ва дипломатияи байни Шарқ ва Ғарб табдил ёфт.

Мӯъҷизаҳои меъморӣ

Маҳорати меъмории Экбатана дар замони қадим машҳур буд. Гуфта мешавад, ки шаҳр бо ҳафт девори мутамарказ иҳота шудааст, ки ҳар кадоми онҳо бо рангҳои гуногун сохта шудаанд, ки рамзи ҳафт хонаи олиҷаноби Мидияро ифода мекунанд. Бузургии меъмории Экбатана бо қасрҳо, боғҳо ва маъбадҳои зебои он боз ҳам бештар таъкид карда шуд.

Дар миёни биноҳои ҷолибтарин Қасри Дориюш буд, ки тибқи гузоришҳо, шоҳи Форс Дориюши Бузург дар он ҷо тобеон ва меҳмонони хориҷиро ба ҳузур пазируфтааст. Каср бо кандакорӣ ва ҳайкалҳои мураккаб зинат дода шуда, маҳорати бадеии он замонро намоиш медод.

Мубодилаи фарҳангӣ

Экбатана як деги обшавии фарҳангҳо буд. Ҳамчун пойтахти империяе, ки дар қаламрави васеъ паҳн шуда буд, он одамонро аз миллатҳои гуногун ҷалб мекард. Ин гуногунии фарҳангӣ ба санъат, ошхона ва ҳаёти ҳаррӯзаи шаҳр таъсир расонд. Мубодилаи афкор ва анъанахо гобеленхои мадании Экбатанаро бой гардонд.

Дар қад-қади Роҳи Абрешим ҷойгир будани шаҳр низ дар густариши табодули фарҳангӣ нақши ҳалкунанда бозид. Тоҷирон ва сайёҳоне, ки аз Экбатана мегузаранд, бо худ аз кишварҳои дур мол, ғоя ва навоварӣ меоварданд. Ин гардолудкунии байнифарҳангӣ дар шахсияти шаҳр осори фаромӯшнашаванда гузошт.

Пастшавӣ ва бозёфт

Мисли бисёр шаҳрҳои қадим, Экбатана дар ниҳоят ба таназзул афтод. Афзоиши пойтахтҳои дигари форсӣ, аз қабили Персеполис ва Суса, боиси кам шудани аҳамияти Экбатана гардид. Шаҳр инчунин ба ҳамлаҳои сершумор, аз ҷумла Искандари Мақдунӣ ва истилогарони араб дучор шуда буд, ки минбаъд ба таназзули он мусоидат карданд.

Бо мурури замон Экбатана дар зери реги таърих дафн шуда, фаромуш шуд. Аммо хотираи он тавассути навиштаҳои муаррихону сайёҳони қадим боқӣ мондааст. Дар асри 19 археологҳо ба кашф кардани боқимондаҳои ин шаҳри боҳашамат шурӯъ намуда, таърих ва аҳамияти онро муттаҳид карданд.

Нигоҳдорӣ ва аҳамияти муосир

Имрӯз, Экбатана ё Ҳегматане, ки онро ба таври маҳаллӣ маълум аст, ҳамчун макони бостоншиносии дорои арзиши бузурги таърихӣ қарор дорад. Ҳафриётҳо аз шукӯҳи пешинаи он, аз ҷумла боқимондаҳои қасрҳо, маъбадҳо ва деворҳои мудофиавӣ ошкор карда шуданд. Ин бозёфтҳо иртиботи қобили мулоҳиза бо гузаштаи ғании Эронро таъмин мекунанд ва дар бораи тамаддунҳое, ки замоне дар ин ҷо ривоҷ ёфта буданд, фаҳмиши арзишманд пешниҳод мекунанд.

Барои ҳифз ва ҳифзи ин сарвати таърихӣ талошҳо идома доранд. Осорхонаҳо дар Ҳамадон осори хонаҳои аз макон кашфшуда, ба меҳмонон имкон медиҳанд, ки таърих ва мероси фарҳангии шаҳрро омӯзанд. Гузашта аз ин, аҳамияти таърихии Экбатана онро дар феҳристи тахминии Эрон барои мақоми мероси ҷаҳонии ЮНЕСКО ба даст овардааст, ки эътирофи он аҳамияти онро дар арсаи ҷаҳонӣ боз ҳам таъкид хоҳад кард.

Калимаи охир

Экбатана ё Ҳегматане на танҳо маҷмӯаи харобаҳои қадимист; он порталест ба даврони гузашта, ки империяҳои пуриқтидор дар замин ҳукмронӣ мекарданд ва мубодилаи фарҳангӣ ривоҷ ёфт. Аҳамияти торихӣ, мӯъҷизаҳои меъморӣ ва нақш дар ташаккули ҳувияти фарҳангии Эрон онро ба як макони аҳамияти доимӣ табдил додааст. ки чидду чахди мухофизат ва омухтани Экбатан давом дорад, он шаходати кувваи пойдори таърих ва кобилияти рухи инсонй барои дар чахон осори абадй гузоштан мемонад.

Андешаҳо ва шарҳҳои худро дар бораи Ҳегматане ба мо дар қуттии шарҳҳои зер бигӯед, мо аз шунидани шумо хурсанд хоҳем шуд!