Мақбараи Эстер ва Мордахай, ки дар шаҳри Ҳамадони Эрон воқеъ аст, макони муқаддаси яҳудиён дар саросари ҷаҳон аст. Гумон меравад, ки мақбара ҷои дафни малика Эстер ва ҷияни ӯ ва наҷотдиҳандаи ӯ Мордахай аст, ки дар дини яҳудиён барои нақши худ дар наҷоти мардуми яҳудӣ аз наслкушӣ дар Форси қадим эҳтиром гузошта шудаанд.

Эстер ва Мордахай кистанд?

Эстер маликаи яҳудии Форс буд, ки дар замони ҳукмронии шоҳ Аҳашверӯш дар асри 5 то милод зиндагӣ мекард. Мувофиқи китоби библиявии Эстер, вайро подшоҳ пас аз сарнагун кардани маликаи қаблии худ Вашти маликаи худ интихоб кард. Эстер шахсияти яҳудии худро махфӣ нигоҳ медошт, аммо вақте ки мушовири подшоҳ Ҳомон нақшаи несту нобуд кардани тамоми яҳудиён дар салтанатро кард, Эстер шахсияти худро ошкор кард ва таъсири худро дар назди подшоҳ истифода бурд, то ин нақшаро барҳам диҳад ва халқашро наҷот диҳад. Мордахай, ҷияни Эстер ва ҳомии Эстер, дар фош кардани нақшаи Ҳомон ва кӯмак ба Эстер барои наҷот додани халқи яҳудӣ нақши муҳим бозид.

Таърихи Мавзолей

Сарчашмаи дақиқи мақбараи Эстер ва Мордахай маълум нест, аммо гумон меравад, ки он дар асри 14-и эраи мо сохта шудааст. Мақбара дар тӯли садсолаҳо макони зиёрати яҳудиён буд ва гуфта мешавад, ки сайёҳони яҳудӣ, ки аз ин макон дидан мекунанд, барои ёдоварӣ аз зиёрати худ дар деворҳои оромгоҳ навиштаҷот мегузоранд.

Дар давоми асри 19 оромгоҳ аз ҷониби ҷамъияти яҳудиёни Ҳамадон таъмир ва васеъ карда шуд ва он ба маркази ҳаёти яҳудиён дар шаҳр табдил ёфт. Аммо пас аз таъсиси давлати Исроил дар соли 1948 бисёре аз яҳудиён Эронро тарк карданд ва Мавзолей хароб шуд.

Дар солҳои ахир давлати Эрон барои бозсозии оромгоҳ ва таблиғи он ба унвони як ҷозибаи гардишгарӣ иқдом кардааст. Ҳоло ин сомона ба рӯи меҳмонон аз саросари ҷаҳон боз аст ва он рамзи муҳими таърихи тӯлонӣ ва ғании зиндагии яҳудиён дар Эрон маҳсуб мешавад.

Меъмории Мавзолей

Маводи сохтмонии қабри Эстер ва Мордахай сангу хишт буда, дар услуби меъмории исломӣ сохта шудааст. Бар асоси намуди зоҳирӣ ва услуби меъмории ин иншоот, чунин ба назар мерасад, ки бинои ҳозира дар садаи ҳафтуми ҳиҷрӣ (қарни 13-и милодӣ) дар болои як бинои кӯҳна, ки ба асри сеюми ҳиҷрӣ (асри 9-и мелодӣ) тааллуқ дорад, сохта шудааст.

Иншоот аз даромадгоҳ, долон, қабр, иван ва майдони нишаст иборат аст. Дари гӯр як дари кутоҳи сангин аст, ки бо кафкӯбӣ кушодаву баста мешавад ва бинобар паст будани баландии он бояд барои ворид шудан ба қабр хам шавад. Дар ибтидои даромадгоҳ як долони шимолу ҷануб мавҷуд аст, ки дарозиаш тақрибан ҳафт метр ва бараш се метр аст. Дар мобайни ин ҳуҷра даромадгоҳи қабр мавҷуд аст.

Ба гуфтаи муҳофизи маҷмаа, ин қабр беш аз ду ҳазор сол дорад. Қабр як майдони мураббаъ буда, андозааш сеюним метр буда, дар маркази майдони мураббаъ ду тобути чӯбини зебо тарошидашуда рӯи ин қабрҳо гузошта шудааст. Дар болои гӯри ҷанубӣ, ки ба Эстер нисбат дода мешавад, як тобути чӯбини қадимӣ ва арзишманд мавҷуд аст ва тобути дуввуми болои қабри Мордахай ба тобути аввал шабоҳат дорад ва онро устод Иноятуллоҳ ибни Ҳазрати Ғоли Тойсерконӣ сохтааст. яке аз кандакориҳои барҷастаи чӯбини замони худ, тақрибан дар соли 1300 ҳиҷрӣ (асри 19 мелодӣ) буд.

Дар девори қабр, ки аз гаҷ сохта шудааст, инчунин ба забони ибронӣ навиштаҷоти намоёне ҳаст. Хатҳои ибронӣ дар тобути Эстер ва гаҷкорӣ аз қарнҳои ҳаштум ва нӯҳуми ҳиҷрӣ (асрҳои 14 ва 15 мелодӣ) мебошанд.

Дар тарафи чануб платформаи чукурии 90 сантиметр ва дар тарафи шимол майдони нишасти зебое мавчуд аст. Дар майдони нишасти шимолӣ нусхаҳои китоби муқаддас ва муқаддаси яҳудиён – Таврот дар як пораи силиндрӣ маҳфузанд ва ороишу матоъҳо ва чароғҳои мухталиф деворҳои ин ҷои нишастро оро медиҳанд.

Деворҳои дохилии бино бо катибаҳои сангии хурду калон ва гаҷкорӣ ба забонҳои ибрӣ ва арамейӣ пӯшонида шудаанд. Дар ҷои нишасти ҳамшафати қабр курсиҳо барои зиёрат, истироҳат ва шунидани тавзеҳот дар бораи қабр гузошта шудаанд. Дар болои қабр гунбази хиштӣ низ намоён аст. Дар солҳои 1970-ум дар саҳни берунии қабр коридори даромадгоҳ (ҳоло истифода намешавад) ва куништ сохта шудааст.

Ҳарчанд бештари донишмандон дар энсиклопедияи ҷаҳонии яҳудӣ достони нақлшуда дар китоби Эстерро афсона ва достоне медонанд, аммо таҷлили солгарди ин афсонаи таърихиро мардуми яҳудӣ то ҳол фаромӯш накардааст.

Аз 13 то 15-уми Адар дар тақвими яҳудӣ, ки ҳар сол ба авохири моҳи феврал ва аввали моҳи март рост меояд, замонест, ки яҳудиён дар ҷашне бо номи "Пурим" ҷамъ меоянд ва бо дуову рӯза ва мулоҳиза солгарди халки худро аз геноцид абадй начот дод.

Ғайр аз он, қабри Эстер ва Мордахай дуввумин макони муқаддастарин барои яҳудиён пас аз Ерусалим аст.

Ахамияти мадании Мавзолей

Мақбараи Эстер ва Мордахай на танҳо як макони муқаддас барои яҳудиён аст, балки рамзи муҳими таърихи тӯлонӣ ва печидаи зиндагии яҳудиён дар Эрон аст. Бо вуҷуди мушкилот ва машаққатҳое, ки ҷамъияти яҳудиён дар Эрон дар тӯли садсолаҳо рӯбарӯ буданд, Мавзолей ба унвони шаҳодати устуворӣ ва устувории мардуми яҳудӣ дар баробари мушкилот аст.

Мақбара ҳамчунин гувоҳи мероси ғании фарҳангии Эрон аст, ки аз ҷониби мардум ва фарҳангҳои мухталифе, ки дар тӯли садсолаҳо дар ин минтақа маскан гирифтаанд, шакл гирифтаанд. Меъмории зебои Мавзолей гувоҳи маҳорат ва эҷодиёти ҳунармандони форсист ва онҳо ёдоварӣ аз анъанаҳои ғании ҳунарест, ки дар тӯли садсолаҳо дар Эрон ривоҷ ёфтаанд. Дар саёҳатҳои роҳнамоии мо ба мақбараи Эстер ва Мордахай иштирок кунед, то ба шумо боздиди хуберо бо фаҳмиши амиқтари таърих ва меъмории ин мақбара таъмин кунад. 

Калимаи охирин

Мақбараи Эстер ва Мордахай як мӯъҷизаи ҷолиби таърихӣ ва меъморӣ буда, он гувоҳи таърихи амиқ ва печидаи зиндагии яҳудиён дар Эрон аст. Мақбара ба унвони як макони зиёратгоҳ ва рамзи мероси фарҳангӣ ёдоварӣ аз пайванди пойдори мардуми яҳудӣ ва сарзамини Эрон аст ва барои ҳамаи онҳое, ки мехоҳанд пулҳое бунёд кунанд, чароғи умед ва илҳомбахш аст. фаҳмиш ва эҳтиром байни фарҳангҳо ва эътиқодҳои гуногун.

Андешаҳо ва шарҳҳои худро дар бораи ин мақбара ба мо дар қуттии шарҳҳои зер бигӯед, мо аз шунидани сухани шумо хурсанд хоҳем шуд!