Қабри Ибни Сино, ки дар шаҳри Ҳамадони Эрон воқеъ аст, як макбараи маъруфи гардишгарист, ки аз тамоми ҷаҳон тамошобинонро ҷалб мекунад. Қабр ба файласуф, олим ва табиби маъруфи форсӣ Ибни Сино, ки дар ҷаҳони ғарб бо номи Авитсенна низ маъруф аст, бахшида шудааст. Ибни Сино яке аз муҳимтарин чеҳраҳои асри тиллоии исломӣ буд ва саҳмҳои ӯ дар фалсафа, тиб ва илм дар рушди ин соҳаҳо дар саросари ҷаҳон таъсири назаррас доштааст.

Таърихи қабр

Қабри Ибни Сино ба ифтихори файласуф ва табиби бузург, ки соли 1037 мелодӣ дар шаҳри ҳамсояи Ҳамадон даргузашт, сохта шудааст. Гумон меравад, ки мақбараи аслӣ дар замони ҳамлаи муғулҳо ба Эрон дар садаи 13 тахриб шудааст, аммо баъдан дар замони сулолаи Сафавӣ дар асри 17 бозсозӣ шудааст. Сохтори кунунии гӯр ба даврони Қаҷар дар асри 19 рост меояд, ки он замон таъмир ва васеъ карда шудааст.

Қабр дар шаҳри қадимаи Ҳамадон ҷойгир аст, ки дар асри тиллоии исломӣ як маркази муҳими омӯзиш буд. Ин шаҳр макони бисёре аз донишмандон ва файласуфони барҷаста буд ва зодгоҳи Ибни Сино низ буд. Қабр дар боғи орому осуда, дар иҳотаи дарахтон ва гулҳо ҷойгир аст ва он як макони маъмули сайёҳон ва ҳам сокинони маҳаллӣ мебошад.

Меъмории қабр

Қабри Ибни Сино як намунаи зебои меъмории суннатии Эрон аст. Сутунҳои қабри Ибни Сино яке аз вижагиҳои ҷолибтарин ва нотакрори ин мавзеъ мебошанд. Онҳо баланд ва борик буда, ба боло ба сӯи осмон дароз кашида, манзараи таъсирбахш ва ҳайратангез ба вуҷуд меоранд. Сутунҳо аз хишт ва санг сохта шуда, бо сафолҳои нозук ва хаттотӣ оро дода шудаанд, ки ба зебоӣ ва зебоии онҳо ҳусн зам мекунанд.

Сутунҳо дар атрофи худи қабр ба шакли даврашакл ҷойгир шудаанд ва онҳо бо як қатор аркҳо пайваст мешаванд, ки ҳисси ягонагӣ ва ҳамоҳангиро ба вуҷуд меоранд. Ҳар як сутун бо барабани баландии силиндрӣ, ки гунбази қабрро дастгирӣ мекунад, гузошта шудааст. Боми гунбаздор бо плиткахои кабуд пушонда шудааст, ки дар зери нури офтоб медурахшад ва бо охангхои гарми хишт ва санг тазоди зебое ба вучуд меорад.

Сутунҳои қабри Ибни Сино на танҳо барои дидан зебоанд, балки онҳо як ҳадафи муҳими сохториро низ иҷро мекунанд. Онҳо вазни гумбазро дастгирӣ намуда, онро дар тамоми сохтор баробар тақсим карда, устуворӣ ва дарозумрии қабрро таъмин мекунанд. Сутунҳо инчунин ҳисси амудӣ ва баландиро ба вуҷуд меоранд, ки ба шукӯҳу шаҳомати қабр зам мекунанд.

Услуби меъмории сутунҳо хоси тарҳи эронӣ аст, ки бо истифода аз нақшҳои геометрӣ, хаттотӣ ва сафолҳои печидае хос аст. Ин сабк зери таъсири фарҳангҳои мухталиф, аз ҷумла фарҳангҳои қадим, форсҳо, юнониён ва ҷаҳони ислом қарор гирифтааст. Дар натиҷа як услуби беназир ва хоси меъморӣ аст, ки дарҳол ҳамчун эронӣ шинохта мешавад.

Даромадгоҳ ба қабр аз як ҳавлии хурде мегузарад, ки он ба ҳуҷраи гунбаздор, ки қабри Ибни Сино ҷойгир аст, мебарад. Палатаро фрескахо ва катибахои зебо оро дода, дар шафати кабр музеи хурде мавчуд аст, ки дар он баъзе аз дастхатхои Авиценна ва дигар осори мазкур намоиш дода мешавад.

Дар атрофи қабр як боғи зебое иҳота шудааст, ки дорои якчанд фаввораҳо, ҳавзҳо ва дарахтон мебошад. Боғ як воҳаи ором дар миёнаи шаҳри пурғавғо аст ва он барои меҳмонон ҷои беҳтаринест барои истироҳат ва андеша дар бораи ҳаёт ва мероси Авитсенна. Дар саёҳатҳои роҳнамоии мо ба қабри Авитсенна иштирок кунед, то ба шумо як боздиди хубро бо фаҳмиши амиқтари таърих ва меъмории қабр таъмин намояд. 

Мероси Авитсенна

Авитсенна як полимат буд, ки дар бисёр соҳаҳо, аз ҷумла фалсафа, тиб ва илм саҳми назаррас гузоштааст. Ӯ соли 980-и милодӣ дар Ҳамадон ба дунё омада, дар синни ҷавонӣ ба омӯзиши фалсафа ва тиб шурӯъ кардааст. Дар синни 18-солагӣ ӯ аллакай дар мавзӯъҳои гуногун, аз ҷумла тиб ва астрономия чандин китоб навишта буд.

Машҳуртарин асари Ибни Сино «Қонуни тиб» аст, ки то ҳол яке аз муҳимтарин матнҳои тиббӣ дар таърих маҳсуб мешавад. Китоб ба бисёр забонҳо тарҷума шудааст ва дар тӯли асрҳо ҳамчун китоби дарсии стандартии тиббӣ дар Аврупо истифода мешуд. Ибни Сино низ дар фалсафа, бахусус дар метафизика ва мантиқ саҳми назаррас гузоштааст. Асарҳои ӯ дар ин мавзӯъҳо ба фалсафаи Ғарб таъсири амиқ гузошта, дар ташаккули ҷараёни таърихи ақлӣ кумак карданд.

Калимаи охирин

Қабри Ибни Сино дар Ҳамадон гувоҳи мероси пойдори яке аз бузургтарин мутафаккирони асри тиллоии исломӣ аст. Қабр як намунаи зебои меъмории суннатии Эрон аст ва он барои зиёраткунандагон макони ороме фароҳам меорад, то дар бораи ҳаёт ва осори Ибни Сино андеша кунанд. Худи шаҳри Ҳамадон низ як макони ҷолибест барои ҳар касе, ки ба таърих, фарҳанг ва фалсафа таваҷҷӯҳ дорад. Ҳамадон бо мероси ғанӣ ва фазои истиқболи худ як макони боздид аз ҳар касе, ки ба Эрон сафар мекунад, маҳсуб мешавад.

Дар қуттии шарҳҳои зер андешаҳо ва шарҳҳои худро дар бораи ин қабр ба мо бигӯед, мо аз шунидани сухани шумо хурсанд хоҳем шуд!